2025
HPV - co warto wiedzieć o wirusie i roli wczesnej diagnostyki?
HPV to powszechny wirus, który często przebiega bezobjawowo; część jego typów (wysokiego ryzyka) może wymagać dalszej diagnostyki i nadzoru.
Powszechny wirus o dużym znaczeniu
Zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV) jest jednym z najczęstszych zakażeń przenoszonych drogą płciową. Często przebiega bezobjawowo i pozostaje niezauważone. W większości przypadków infekcja ustępuje samoistnie, jednak w niektórych sytuacjach może się utrzymywać i prowadzić do powikłań zdrowotnych - szczególnie w obrębie narządów płciowych.
HPV występuje w wielu odmianach genetycznych, które klasyfikuje się jako odrębne typy wirusa, różniące się sekwencją DNA i potencjałem chorobotwórczym. Spośród nich wyróżnia się typy niskiego i wysokiego ryzyka. Obecność HPV wysokiego ryzyka może wiązać się z koniecznością dalszej diagnostyki i oceny lekarskiej.
Jak można się zakazić HPV?
Do zakażenia HPV dochodzi najczęściej podczas kontaktów intymnych - poprzez bezpośredni kontakt ze skórą lub błoną śluzową osoby zakażonej. Czasem infekcja przenosi się pośrednio, ale takie sytuacje są znacznie rzadsze. Zakażenie HPV często przebiega bezobjawowo, co sprawia, że osoba zakażona może pozostawać nieświadoma infekcji.
Kiedy warto wykonać badania?
Badania w kierunku HPV zalecane są przede wszystkim w ramach programów profilaktyki nowotworów szyjki macicy. Obecnie obejmują one kobiety w wieku 25-64 lat, u których wykonywane są testy przesiewowe co kilka lat - niezależnie od obecności objawów.
Wskazaniem do diagnostyki mogą być również:
- nieprawidłowe wyniki cytologii (np. ASC-US),
- potrzeba kontroli po leczeniu zmian szyjki macicy,
- wcześniejsze zakażenie typem HPV wysokiego ryzyka,
- planowanie szczepienia lub jego brak w przeszłości.
Badania wykonuje się także profilaktycznie, w ramach standardowej kontroli zdrowia intymnego, nawet jeśli pacjentka nie ma żadnych objawów. Szczegółowe zalecenia mogą różnić się w zależności od wieku, historii medycznej i lokalnych wytycznych.
Dlaczego wczesna diagnostyka ma znaczenie?
Wczesne wykrycie obecności wirusa HPV - zwłaszcza jego typów wysokiego ryzyka - pozwala na objęcie pacjentki odpowiednim nadzorem lekarskim. Dzięki temu możliwe jest szybkie rozpoznanie niepokojących zmian i wdrożenie dalszych działań diagnostycznych lub profilaktycznych. Im wcześniej zidentyfikowane zostanie ryzyko, tym większa szansa na zatrzymanie procesu chorobowego na wczesnym etapie.
Jak zmienia się dostęp do badań?
Od 2025 roku w Polsce wprowadzono nowe zasady refundacji testów w kierunku HPV w ramach Programu Profilaktyki Raka Szyjki Macicy. Obejmują one kobiety w wieku 25–64 lat i zastępują dotychczasowe procedury diagnostyczne, wprowadzając jako badanie pierwszego rzutu test molekularny RT-PCR. Umożliwia on precyzyjną identyfikację typów HPV wysokiego ryzyka w ramach podstawowej opieki zdrowotnej. Stanowi to istotny krok w kierunku zwiększenia skuteczności wczesnego wykrywania zakażeń oraz poprawy bezpieczeństwa zdrowotnego kobiet.
Jak można się chronić przed HPV?
Choć nie istnieje jedna metoda, która całkowicie eliminuje ryzyko zakażenia HPV, można podjąć działania, które je zmniejszają:
- dostępne są szczepienia przeciwko HPV,
- warto rozważyć regularne badania profilaktyczne,
- istotne są także kwestie związane z higieną i odpowiedzialnością w relacjach intymnych.
Wiedza i profilaktyka to realna ochrona
Zakażenie HPV to temat powszechny i jednocześnie wciąż wymagający większej świadomości społecznej. Wiedza na temat zakażeń, dostępności badań i możliwości diagnostycznych daje realną szansę na wcześniejsze wykrycie problemu i lepszą kontrolę nad zdrowiem.
